آلبوم خیال

️ این یادداشت را چه پیش از شنیدن این آلبوم بخوانید و چه پس از آن ، نباید کمترین مانعی برای لذت بردن از “عشق نوازی”ِ پیانو و کلارینت ایجاد کند . صدایی که از این مغازله لذت بخش برآمده ، چنان تاثیر گرم و مستقیمی دارد که جز این عبارت ، توصیف دیگری برای آن نتوانستم یافت . در واقع ، تاثیر آن بیشتر شبیه کیفیت اجراهای زنده است تا آلبومی از فرآیندهای استودیویی . حتی نگاه کردن به نام قطعات نیز شاید لازم نباشند ، هرچند که نامگذاری ، به هر حال ، بازتاباننده بخشی از خواست های پدیدآورنده است و شاید توضیح دهنده . گرچه موسیقی هنری توصیفی نیست و توضیحی نیاز ندارد . صدایی که به دل شنونده ، درست اصابت کند ، توضیح خود را داده است .

هر منتقدی برداشت و تفسیر خود را از واژگان تخصصی موسیقی دارد ، نویسنده این یادداشت ، با تعریف ها روشن و مرزبندی شده در نگرش و نگارش خود ، مایل است عنوان “آهنگسازی “را بی محابا بر این شیار(تراک)ها الصاق نکند و توضیحی افزونتر برای آن ارائه کند : آقای شهاب جعفری، آمیزه ای از تحقیق و تالیف را در این آلبوم ارائه کرده است .

در سه تا از این شیارها ، آشکارا نواهایی را می شنویم که هویتی رسماً ایرانی دارند .‌در باقی شیارها ، تعیین مرز بین تالیف و تحقیق ، نه میسر است و نه لازم . کل آنها را با درنظرگرفتن ریشه هایشان می توان برداشت هنری ِآقای جعفری دانست : برگرفته هایی از موسیقی “کلزمر” که میراث مصّوت امت موسی (ع) در بلاد اروپای شرقی است و نوازندگانش کلزموریم نام دارند . موسیقی ای که ترکیبی غریب از غم و شادمانی است و از مختصات کهن فرهنگ و هنر “اشکنازی”های آن سامان که به زبان در حال انحلال “ییدیش” سخن می گویند و نماد ادبی آنان ، نویسنده جهانگیری به نام “ایزاک باشویس سینگر” است . کلزمرها در بیشتر ساحَت های اجرایی موسیقی حضوری فعال دارند و در سال‌های طلایی موزیک پاپ سنگین ایرانی ، سالهای ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۶ ، نغمه هایی از آنان ، فارسی خوان شده و در حافظه ها نشسته است . تا جایی که برخی می پندارند که اینها شاید از اصل ایرانی بوده اند . شباهت دلنشین بسیاری از فراز و فرودهای آنها با موتیف های ردیف کلاسیک و یا نغمه های نواحی ، چنین تصور همدلانه ای را پدیدار می کند . به ویژه در فضاهایی که یاد آورنده چهارگاه و شوشتری و همایون است . موسیقی به عنوان هنری که درهم شکننده مرزهای سیاسی است ، در همین جا ظهور می کند .
گذشته از گرمی اجرا ، رنگارنگی ملودی ها و تنوع ریتم ها ، تقدیری اختصاصی باید داشته باشيم از هنر کمیاب کلارینت نوازی استاد مصطفی قناعت که مهارتشان یادآور هنرمندان عصر زرین “گلها” و موسیقی رادیوی تهران در سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۵ است .‌ذائقه انباشته شده و دلزده از اشباع صداهای زخمه ای درفضای صوتی امروز ، خیلی بیش از گذشته، مشتاق چنین بیان گرم و زنده ای از موسیقی ایرانی با صداهای کششی و به ویژه سازهای (کلیددار)بادی چوبی است .

️میرعلیرضا میرعلی نقی
پژوهشگر تاریخ موسیقی کلاسیک ايران/گرایش تهران ؛ منتقد و روزنامه نگار .

عکس های آلبوم خیال